|
In haast elke ontvoogdingsstrijd in de Derde Wereld hebben revolutionaire leiders ook over taal nagedacht. Want wie de onderdrukking wil afwerpen, moet ook zijn geest dekoloniseren.
Twee voorbeelden. Frantz Fanon was een van de scherpste pennen uit de antikoloniale strijd in de Franse overzeese gebieden. Fanon, een Antilliaanse psychiater, had meegevochten in het verzet tegen de nazi’s, en ging in de jaren ’50 in Algerije werken. Daar werd hij een van de leiders van de bevrijdingsoorlog tegen Frankrijk.
Als mensen de koloniale ballast afschudden, schreef Fanon, bevrijden ze zichzelf en geven ze gestalte aan een nieuwe mens. Een passage uit zijn boek Peau Noire, Masques Blancs uit 1952: "Ik ben neger, en tonnen ketens, onweders van vuistslagen, rivieren van spuug vallen op mijn schouders. (...) Maar hoe dik ook de geschiedenis, hij bepaalt geen enkele van mijn daden. Ik maak mezelf. Door voorbij te gaan aan wat ik volgens de geschiedenis zou moeten doen, begin ik aan het werk van mijn vrijheid."
Koloniale talen zijn instrumenten van onderdrukking en vervreemding. En sommige intellectuelen zweren met de koloniale onderdrukking ook de taal van de kolonisator af.
De Keniaanse schrijver Ngugi wa Thiong’o bijvoorbeeld besliste in 1986 om geen letter meer in het Engels te publiceren ondanks zijn wereldsucces, omdat zijn mensen de wereld en hun positie daarin beter begrijpen als ze in hun volkstalen worden aangesproken. Het Engels blaast volgens Ngugi alle culturele en historische herinneringen weg als een culturele bom. Ngugi gedroeg zich als een consequente Panafricanist.
Anderzijds: dankzij de taal van de kolonisator, dankzij het Frans of het Engels, kwamen de onderdanen in de kolonies met elkaar in contact om hun solidariteit te organiseren. "De taal van de dominantie", zegt de Indiase schrijver Salman Rushdie, "kan ook de taal van de bevrijding worden". Of neem nu Duits: de taal van Hitler, maar ook de taal van Karl Marx en Günther Wallraff.
 LEES VERDER: Free speech // Vuilbak // Naar de kern // Koeterwaals // Olifant in het salon // Mentaal gif // Volkstaal // Tegen de sluiting // Levend bewijs // Taal van bevrijding // Mythevorming // Oogkleppen //
|
