|
Noord-Korea laat zomaar niet de eerste de beste cameraploeg binnen. Maar in het najaar van 2003 kreeg de redactie van NOVA (Nederlandse openbare televisie) een prachtkans om het land te bezoeken. Ze mocht een reportage maken over het succes van het Dagboek van Anne Frank. Dat authentieke verhaal van een joods meisje dat tijdens de nazi-bezetting van Nederland ondergedoken leefde in Amsterdam, was een jaar eerder in het Koreaans vertaald en intussen een hit geworden onder de jongeren.
"Maar NOVA verknalde het gigantisch", zegt Koen De Ceuster van de universiteit van Leiden. De reportage en de toelichting van de maakster na de uitzending op 11 oktober 2003 noemt hij "schabouwelijk". Het begon al bij de ondertiteling waar je las dat Noord-Koreanen het hadden "over nazi-Amerikanen", terwijl volgens de Korea-expert niemand in beeld ooit die (gezien de context) bijzonder geladen term gebruikte. Deontologisch onverantwoord, zegt De Ceuster. De reportagemaakster zei ook dat ze "de haat in de ogen van de mensen had gezien". Je reinste oriëntalisme, zegt De Ceuster, met het woord van Edward Saïd. Met andere woorden: een puur westers cliché.
Samen met enkele collega’s vroeg De Ceuster om uitleg aan NOVA. De reportagemaakster reageerde woedend met de boodschap "dat in 25 jaar haar beroepsernst nooit in vraag was gesteld". Maar heeft ze in die 25 jaar al eerder iets over Korea gemaakt? vraagt De Ceuster.
Dat is volgens hem het punt: westerse journalisten vertrekken zonder voorkennis maar wel met levensgrote vooroordelen naar "de totalitaire staat Noord-Korea". Ze lopen er gecrispeerd rond en letten enkel nog op de totalitaire kantjes. Die gaan ze uitvergroten. Ze gaan er prat dat ze hun gids hebben kunnen verschalken en alleen het hotel zijn uitgeritst.
Omdat het land zo anders is, en ze er hooguit een dag of tien blijven, beleven ze een cultuurschok, meent De Ceuster. Ze zijn enkel nog bezig met hun eigen verwarring, maar niet meer met het doorgronden van het Andere. Zelfs kritische journalisten, die bijvoorbeeld heel bewust multiculturaliteit in hun werk aan bod laten komen, vervallen in stereotypen. En in plaats van nieuwsgierig te zijn en openingen te zoeken, stellen ze zich vijandig op en stellen alleen maar confronterende vragen.
De media herhalen voortdurend dezelfde tics, dezelfde beelden van marcherende militairen en massagymnastiek. We krijgen massa’s te zien, geen persoonlijkheden en identiteiten. "De scholieren in de NOVA-reportage waren allemaal anonieme poppetjes, robots die vertellen wat het regime voorzegt", aldus De Ceuster. "Noord-Korea wordt ook altijd voorgesteld als een a-historische entiteit. Het land zal en kan niet veranderen, zeggen de media, en aanzetten tot verandering hoeven ze dus niet ernstig te nemen."
De Ceuster verwijt de media luiheid en zelfgenoegzaamheid. Ze doen geen moeite om informatie uit Noord-Korea te ontdoen van de retoriek en er de boodschap in te lezen. Dat maakt dat het land niet voor zichzelf mag spreken. Bijgevolg, en "omdat het regime zelf niet erg gul is met informatie, wordt berichtgeving over Noord-Korea vaak vanuit Washington aangeleverd".
 LEES VERDER: Hoofdbeginsel // Welk bloedbad? // Hersenloze Koreaanse robots // Inquisitie // Vijandbeeld //
|
